سازمان جهانی استاندارد ISO

برای داشتن تجارت و همکاری های بین المللی وجود استاندارد شرط لازم می باشد به این منظور نهادی بین المللی برای ایجاد هماهنگی و تدوین استانداردها مورد نیاز است .

سازمان جهانی برای استانداردسازی International Organization for Standardization موسوم به ( ISO ) در سال 1946 با هدف تسهیل تبادل کالاها و خدمات در سطح جهانی بوسیله تدوین استانداردهای جهانی ایجاد شد. ISO یک سازمان غیر دولتی که مقر اصلی ان در شهر ژنو کشور سویس می باشد بزرگترین سازمان تدوین و منتشرکننده استانداردهای جهانی می باشد . ضرورت تاسيس سازمان ایزو – توسعه دانش فني و ظرفيت هاي فناوري – ايجاد يك زبان واحد ميان توليدكنندگان و مصرف كنندگان – تسهيل در تجارت و انتقال فناوري – طرح نيازهاي فني صنعت ميباشد . اهداف اصلي سازمان ايزو در تدوين استانداردهاي بين المللي این اهداف شامل : – تسهيل تجارت بين المللي – کيفيت ، ايمني و امنيت ، حمايت از مشتري و حفاظت زيست محيطي – توسعه بهينه فناوري ها مي باشد . این سازمان مرکب از ادارات استاندارد ملی 163 کشور جهان می باشد که هر یک وظیفه نمایندگی کشور خود را به عهده دارند . این اعضا به 3 گروه Member bodyاعضای اصلی ، Subscriber member امضا کننده ، Correspondent member ناظر تقسیم می شوند .

اعضای مجمع(GENERAL ASSEMBLY)

1-اعضاي ايزو(Member bodies) بالاترين مرجع استاندارد سازي در هر كشور كه حق راي كامل براي هر كميته فني ايزو را دارد ( ايران عضو مي باشد.)

2- اعضای مكاتبه اي(Correspondent Members) اين عضويت در مورد كشورهائي است كه استاندارد سازي در آنها كامل شده است و نمي توانند در كار فني و همچنين در سياست گذاري هاي سازمان ايزو مشاركت فعال داشته باشند، اما حق آگاهي از فعاليت هاي ايزو را دارند.

3- اعضای مشترك شده(Subscriber Members) در سال 1992 سازمان ايزو گروه ديگري با عنوان مشترك شده را براي نحوه عضويت در نظر گرفت. اين گروه در مورد كشورهائي است كه از نظر اقتصادي درآمد پائيني دارند و هزينه عضويت كمتري نسبت به بقيه اعضا پرداخت مي كنند ولي با سازمان ايزو در ارتباط مي باشند و تحت عنوان مشترک شده عضويت دارند. تعداد اعضای اصلی 107 کشور تعداد اعضای امضا کننده 11 کشور و تعداد اعضای ناظر 43 کشور می باشد. تدوین استانداردها توسط کمیته های فنی Technical Committee ( TC )صورت می گیرد و هر کمیته مرکب از نمایندگانی از کشورهای مختلف بوده که دارای حق رای می باشد هر کمیته دارای یک رییس می باشد که از میان کشورهای عضو انتخاب می شوند . هر استاندارد با رای حداقل 75% اعضا به تصویب می رسد. درحال حاضر 252 کمیته فنی در سازمان جهانی استاندارد ISO وجود دارد . لازم به ذکر است هر گاه کمیته ای منحل شود شماره آن به کمیته دیگری داده نمی شود و شماره ها به ترتیب افزایش می یابد . از آنجا که سرواژه سازمان جهانی استاندارد سازی در زبان های مختلف متفاوت است برای مثال در زبان انگلیسی IOS و در زبان فرانسه OIN می شد به منظور یکسان کردن نام آن در سراسر جهان این سازمان به نام ISO خوانده می شود . معنی کلمه ISO چیست ؟ نام ISO از کلمه یونانی( لاتین ) ISOS به معنی هم شکل و یکسان گرفته شده که کلمه معادل آن در فارسی ایستار می باشد. اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران یکی از اعضای اصلی و قدیمیISO می باشد که از 1960 در سازمان جهانی استاندارد عضویت دارد و در تدوین 298 استاندارد جهانی مشارکت داشته . جای تاسف است که با وجود این سابقه حضور 50 ساله کشور ما که تا سال 1979 جز تاثیر گذار ترین اعضای ISOبود امروز نقش کمرنگی در این سازمان دارد و علیرغم نیروی متخصص موجود در آن به علت بعضی مسائل مدیریتی و سیاسی باعث شده از موقعیتی در خور در ISOبرخوردار نباشد. سازمان جهانی استاندارد به منظور ارزیابی سازمان های اعتبار دهنده AB ها برای صدور گواهینامه های مدیریت کیفیت ، ایمنی و زیست محیطی اقدام به تاسیس مرکزی به عنوان مرکز اعتبار دهی موسوم به IAF نموده . این اداره اقدام به کنترل و اجازه صدور گواهینامه ها به سازمان های اعتبار دهنده مانند UKAS انگلستان ، ENAC اسپانیا ، DAR آلمان ، RVA هلند و… نموده و سازمانهای اعتبار دهنده AB نیز به نوبه خود اقدام به دادن اعتبار به شرکت های CB ( شرکتهای گواهی دهنده ) مانند SQS , SGS , QMI , AFAQ , BRS ASYS , TUV , DNV ,CSQ , QS , می کند. بعضی شرکت های گواهی دهنده مانند اکثر شرکت های TUV خود مستقیما اعتبار دهی نشده اند و اعتبار دهی آنها از طریق یک فدراسیون به نام TUV CERT می باشد ، در واقع این شرکت ها به علت کوچک و منطقه ای بودن از این روش برای کسب اعتبار استفاده نموده تا از طریق یک فدراسیون ضمن کاهش هزینه تبلیغات و ثبت و صدور از ا عتبار دسته جمعی استفاده کنند ، شرکت های عضو CSQ ایتالیا هم از این روش استفاده میکنند به همین دلیل شما گرچه تبلیغات RENA یا IMQ را می بینید ولی وقتی این شرکت ها گواهینامه ISO صادر نمیکنند به نام شرکت دیگری این کار را انجام می دهند . تاريخچه تاسيس استاندارد در ايران هرچند که استاندارد از زمان ماد ها در فلات ایران وجود داشت و از زمان هخامنشیان استانداردهایی برای ضرب سکه و کنترل حجم و وزن آن تدوین و ابلاغ شده و اجرا می شد اما در سال 1304 با تصویب اولین قانون در ارتباط با اوزان و مقیاس ها استاندارد در ایران به صورت امروزی ایجاد شد . 28 سال طول کشید تا در سال 1332 بنا به ضرورت تعيين ويژگيها و نظارت بر كيفيت كالاهاي صادراتي و وارداتي تشكيلات سازماني مؤسسه استاندارد در قالب اداره اي در وزارت تجارت وقت ايجاد گردد. مؤسسه استاندارد سال 1339 با تصويب قانون تاسيس، كار خود را در چارچوب هدف ها و مسئوليت هاي تعيين شده آغاز نمود و همان سال به عضويت سازمان بين المللي استاندارد ISO درآمد در سال 1343 – آزمايشگاههاي واقع در شهر صنعتي كرج (محل فعلي) ضميمه شد و نام موسسه استاندارد ايران به ” موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران ” تبديل يافت. مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، همچنين در كميسيون بين المللي الكتروتكنيك IEC، سازمان بين المللي اندازه شناسي OIMIL و انجمن جهاني سازمان هاي تحقيقات صنعتي و فني WAITRO و مجمع بين المللي تأييد صلاحيت IAF عضويت دارد اما برای صدور گواهینامه ایزو برای سیستم های Q – HSE تا سال 90 مورد اعتبار دهی قرار نگرفته است . علاوه بر اين، پس از تصويب دستورالعمل مربوط توسط شوراي عالي استاندارد، دبيرخانه كميسيون ملي كدكس غذايي از سال 1380 در مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تشكيل گرديد كه به عنوان تنها رابط CONTACT POINT در كشور فعاليت مي نمايد.

اهم وظایف موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

1. تعيين ، تدوين و نشر استانداردهاي ملي ( رسمي) به عنوان تنها مرجع رسمي اين وظيفه در كشور

2. انجام تحقيقات به منظور تدوين استاندارد ، بالا بردن كيفيت كالاهاي توليد داخلي ، كمك به بهبود روشهاي توليد و كارآيي صنايع

3. ترويج استانداردهاي ملي

4. نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري

5. كنترل كيفي كالاهاي صادراتي مشمول استاندارد اجباري و جلوگيري از صدور كالاهاي نامرغوب به منظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهاي مشابه خارجي و حفظ بازارهاي بين المللي

6. كنترل كيفيت كالاهاي وارداتي مشمول استاندارد اجباري به منظور حمايت از مصرف كنندگان و توليد كنندگان داخلي و جلوگيري از ورود كالاهاي نامرغوب

7. مشاركت در تدوين استانداردهاي بين المللي

8. ترويج سيستم بين المللي يكاها (SI) به عنوان سيستم رسمي اوزان و مقياس ها در كشور و كاليبره كردن وسايل سنجش

9. آزمايش و تطبيق نمونه كالا با استانداردهاي مربوط ، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقايسه اي و صدور گواهينامه هاي لازم

10. آموزش مستمر مسوولين كنترل كيفيت واحدهاي توليدي تا سال 1387 تعداد 12227 استاندارد مختلف توسط ISIRI تدوین شده است این سازمان دارای 20 کمیته تخصصی می باشد وبیش از 2000 نفر پرسنل دارد .